Trong một thế giới đầy biến động, liệu bạn đã có đủ "hành trang" để tự tin đối mặt với mọi thách thức? Câu trả lời nằm ở kỹ năng sống.
Bài viết này HBR Careers sẽ giúp bạn khám phá kỹ năng sống là gì, cách rèn luyện những kỹ năng "vàng" để làm chủ bản thân, làm chủ sự nghiệp và gặt hái thành công một cách trọn vẹn.
1. Kỹ năng sống là gì?
Trong cuộc sống hiện đại đầy rẫy thách thức, kỹ năng sống chính là "chìa khóa vàng" giúp bạn thích nghi, phát triển và làm chủ mọi tình huống. Vậy, bản chất của rèn luyện kỹ năng sống là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy?
1.1. Định nghĩa và những đặc trưng cơ bản
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kỹ năng sống (Life skills) là những kỹ năng tâm lý xã hội và tư duy giúp mỗi người ứng phó với các vấn đề hằng ngày.
Tương tự, UNESCO cũng định nghĩa kỹ năng sống là những khả năng để mỗi cá nhân có thể tham gia vào cuộc sống và thể hiện đầy đủ các chức năng của mình.
Dù được hiểu theo cách nào, kỹ năng sống đều mang những đặc trưng nổi bật sau:
- Tính thực tiễn: Kỹ năng sống được áp dụng trực tiếp vào các tình huống thực tế, giúp bạn giải quyết vấn đề và đạt được mục tiêu.
- Tính chủ động: Đòi hỏi bạn phải tích cực rèn luyện và áp dụng vào đời sống để nâng cao hiệu quả.
- Tính tổng hợp: Là sự kết hợp của nhiều kỹ năng khác nhau, từ giao tiếp, tư duy đến quản lý bản thân.
- Tính phát triển: Không ngừng được hoàn thiện và nâng cao qua các trải nghiệm thực tế.
- Tính ứng dụng rộng rãi: Có thể được áp dụng trong mọi hoàn cảnh, từ gia đình, trường học cho đến công việc.
1.2. Vai trò của kỹ năng sống đối với mỗi cá nhân
Kỹ năng sống đóng một vai trò vô cùng quan trọng, là nền tảng giúp bạn phát triển một cách toàn diện:
- Thích nghi với môi trường: Giúp bạn ứng phó linh hoạt, vượt qua khó khăn và giải quyết vấn đề hiệu quả trong một xã hội không ngừng biến đổi.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống: Kỹ năng sống giúp bạn xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp, quản lý bản thân và làm việc hiệu quả hơn.
- Chuẩn bị cho tương lai: Là hành trang thiết yếu giúp bạn tự tin, tự chủ và sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách để chinh phục mục tiêu.
- Phát triển toàn diện: Không chỉ giúp bạn thành công trong sự nghiệp, kỹ năng sống còn góp phần phát triển cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ.
>>> XEM THÊM: PHÂN BIỆT KỸ NĂNG CỨNG VÀ KỸ NĂNG MỀM? TOP 12 KỸ NĂNG CẦN THIẾT?
1.3. Các kỹ năng sống theo định nghĩa của WHO
Dựa trên định nghĩa của mình, WHO đã chỉ ra một số kỹ năng sống cốt lõi mà mỗi cá nhân cần trau dồi để phát triển:
- Kỹ năng giải quyết vấn đề: Khả năng tìm kiếm và áp dụng các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề hằng ngày.
- Kỹ năng quản lý cảm xúc: Khả năng nhận biết, hiểu và kiểm soát cảm xúc để giữ sự cân bằng tinh thần.
- Kỹ năng giao tiếp: Khả năng tương tác, truyền đạt thông tin và lắng nghe một cách hiệu quả.
- Kỹ năng quản lý stress: Khả năng xử lý và ứng phó với áp lực một cách tích cực.
- Kỹ năng tư duy sáng tạo: Khả năng tưởng tượng và đưa ra các ý tưởng mới.
- Kỹ năng ra quyết định: Khả năng đánh giá thông tin và đưa ra quyết định thông minh, có trách nhiệm.
- Kỹ năng tự quản lý: Khả năng tự lập, tự điều chỉnh hành vi và hướng tới mục tiêu cá nhân.
- Kỹ năng tương tác xã hội: Khả năng xây dựng mối quan hệ tốt đẹp và tôn trọng người khác.
2. Top 12 kỹ năng sống “vàng” của người thành công
Để làm chủ cuộc sống và bứt phá trong sự nghiệp, bạn cần trang bị một bộ kỹ năng sống toàn diện. Dưới đây là 12 kỹ năng “vàng” được xem là nền tảng cho sự thành công và hạnh phúc của mỗi người.
2.1 Kỹ năng chăm sóc bản thân
Tự chăm sóc bản thân là những kỹ năng cơ bản mà chúng ta được học từ khi còn bé. Đây chính là nền tảng giúp bạn duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần, từ việc ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý đến việc quản lý cảm xúc.
Khi biết cách chăm sóc bản thân, bạn sẽ luôn tràn đầy năng lượng, tự tin và độc lập để đối phó với mọi áp lực cuộc sống.
2.2 Kỹ năng sinh tồn
Kỹ năng sinh tồn là khả năng tự bảo vệ và tìm kiếm giải pháp trong các tình huống khẩn cấp, chẳng hạn như khi gặp thiên tai hoặc bị lạc.
Việc trang bị kỹ năng này giúp bạn có tư duy ứng phó linh hoạt, duy trì sự bình tĩnh và vượt qua những thử thách khắc nghiệt nhất.
Đây là một trong những kỹ năng sống cổ xưa nhưng vẫn đặc biệt quan trọng trong mọi thời đại.
2.3 Kỹ năng tự nhận thức
Tự nhận thức là khả năng tập trung vào chính mình, hiểu rõ hành động, cảm xúc và suy nghĩ của bản thân.
Kỹ năng thấu hiểu bản thân còn giúp bạn khám phá những giá trị, niềm tin và mục tiêu cốt lõi.
Khi hiểu rõ bản thân, bạn sẽ đưa ra những quyết định sáng suốt hơn, định hướng cuộc đời một cách đúng đắn và quản lý cảm xúc hiệu quả.
2.4 Kỹ năng tư duy sáng tạo
Tư duy sáng tạo là khả năng hiểu vấn đề theo nhiều khía cạnh khác nhau, vượt qua các giới hạn sẵn có để tìm ra giải pháp mới.
Kỹ năng này không chỉ giúp bạn giải quyết công việc mà còn rèn luyện một tâm hồn cởi mở, thích ứng và cải tiến ý tưởng để đáp ứng với những thay đổi liên tục của cuộc sống.
>>> XEM THÊM: KỸ NĂNG CỨNG LÀ GÌ? TOP 15 KỸ NĂNG GIÚP BẠN BỨT PHÁ SỰ NGHIỆP
2.5 Kỹ năng ra quyết định
Ra quyết định là khả năng đánh giá thông tin, cân nhắc các lựa chọn và đưa ra quyết định một cách thông minh, có trách nhiệm.
Đây là yếu tố then chốt giúp bạn làm chủ cuộc sống, tự tin định hình tương lai và biến các mục tiêu thành hiện thực.
2.6 Kỹ năng từ chối đúng lúc
Trong cuộc sống, biết cách nói "không" một cách khéo léo và lịch sự là kỹ năng cực kỳ cần thiết.
Từ chối đúng lúc giúp bạn tiết kiệm thời gian, năng lượng, tránh rơi vào tình trạng quá tải và giữ gìn các mối quan hệ một cách lành mạnh, không làm mất lòng người khác.
2.7 Tự chữa lành
Tự chữa lành là trạng thái cân bằng giữa cơ thể và tâm trí, giúp bạn phục hồi năng lượng sau những thất bại hay áp lực.
Kỹ năng này dạy chúng ta chấp nhận rủi ro, coi thất bại là bài học để xây dựng sự kiên cường và mạnh mẽ hơn.
Việc dành thời gian để tự chữa lành giúp bạn lấy lại sự độc lập, tự tin và cảm nhận cuộc sống tươi đẹp trở lại.
2.8 Thể hiện lòng biết hơn
Đôi khi, cuộc sống quá bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều tốt đẹp đang hiện hữu. Lòng biết ơn giúp bạn tập trung vào những điều tích cực, nạp thêm năng lượng và kéo bạn ra khỏi những suy nghĩ tiêu cực.
Nó còn tạo ra một môi trường làm việc tích cực, khích lệ sự hợp tác và vun đắp các mối quan hệ thêm phần ý nghĩa.
2.9 Đồng cảm
Đồng cảm là khả năng hiểu và cảm thông sâu sắc với cảm xúc, suy nghĩ của người khác. Kỹ năng này rất quan trọng trong mọi mối quan hệ, giúp bạn phản ứng phù hợp với từng tình huống, phát triển khả năng giải quyết xung đột và xây dựng những mối quan hệ bền vững, đáng tin cậy.
2.10 Cho đi và nhận lại
Trong kỹ năng sống, cho đi và nhận lại giúp tạo ra một môi trường sống tích cực và đầy lòng nhân ái. Khi biết cho đi, bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc và ý nghĩa.
Đồng thời, việc nhận lại cũng giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị của sự giúp đỡ, đóng góp và ý nghĩa của những mối quan hệ trong cuộc đời mình.
2.11 Kỷ luật bản thân
Kỷ luật bản thân giúp bạn tự giác và kiểm soát các hành động của mình, từ đó đạt được nhiều mục tiêu hơn.
Đây là quá trình thiết lập và duy trì những thói quen tốt, đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực rất lớn. Thiếu kỹ năng này, bạn có thể dễ dàng lãng phí thời gian, sức khỏe và các cơ hội quý giá.
2.12 Kỹ năng lãnh đạo bản thân
Lãnh đạo bản thân là khả năng tự quản lý, tự định hướng và đưa ra những quyết định đúng đắn cho cuộc đời mình.
Kỹ năng này còn giúp bạn tiếp nhận những lời chỉ trích mang tính xây dựng từ người khác, coi đó là cơ hội để phát triển và hoàn thiện bản thân không ngừng.
CƠ HỘI BỨT PHÁ SỰ NGHIỆP CÙNG HBR CAREERS
Việc nắm vững và rèn luyện những kỹ năng sống chính là nền tảng vững chắc để bạn làm chủ cuộc sống và bứt phá trên con đường sự nghiệp.
Nếu đã sẵn sàng biến những kỹ năng này thành kinh nghiệm thực tế và tìm kiếm một bệ phóng lý tưởng, HBR Careers chính là điểm đến dành cho bạn.
Chúng tôi mang đến một môi trường làm việc trẻ trung, nơi mọi nỗ lực đều được ghi nhận xứng đáng:
- Môi trường làm việc năng động, chuyên nghiệp.
- Cơ hội cọ xát với những dự án thực tế, học hỏi từ các chuyên gia hàng đầu.
- Lộ trình thăng tiến rõ ràng, minh bạch.
- Mức lương thưởng đa dạng, không giới hạn theo năng lực và đam mê.
SẴN SÀNG KHÁM PHÁ NHỮNG CƠ HỘI NGHỀ NGHIỆP HẤP DẪN CÙNG HBR CAREERS? KHÁM PHÁ NGAY!
3. Bí quyết rèn luyện và áp dụng kỹ năng sống trong cuộc sống hiệu quả
Hiểu rõ kỹ năng sống là gì và các kỹ năng quan trọng là bước khởi đầu. Nhưng để những kỹ năng này trở thành sức mạnh thực sự, bạn cần biết cách rèn luyện và áp dụng chúng một cách hiệu quả.
3.1. Các bước rèn luyện kỹ năng sống mỗi ngày
Việc rèn luyện kỹ năng sống không phải là một quá trình ngày một ngày hai, mà là một hành trình bền bỉ. Dưới đây là những bí quyết giúp bạn trau dồi từng ngày:
- Học hỏi từ mọi trải nghiệm
Thay vì chỉ học qua sách vở, hãy chủ động bước ra khỏi vùng an toàn. Mỗi công việc, mỗi mối quan hệ hay thử thách đều là cơ hội quý giá để bạn rèn giũa kỹ năng.
- Bắt đầu từ những thói quen nhỏ
Muốn có kỷ luật bản thân hay khả năng quản lý thời gian, hãy bắt đầu bằng việc thiết lập những thói quen đơn giản.
Ví dụ: Dậy sớm hơn 15 phút, đọc sách mỗi ngày, hay lập danh sách việc cần làm.
- Tìm kiếm người hướng dẫn (Mentor)
Một người có kinh nghiệm sẽ giúp bạn nhận ra điểm yếu, đưa ra lời khuyên chân thành và định hướng rõ ràng hơn cho con đường phát triển của bạn.
- Thực hành trong giao tiếp
Hãy mạnh dạn tham gia các buổi thảo luận, thuyết trình hay các hoạt động nhóm. Đây là cách nhanh nhất để bạn nâng cao khả năng giao tiếp, đồng cảm và giải quyết vấn đề.
3.2. Áp dụng kỹ năng sống để tạo nên sự khác biệt
Khi đã trang bị cho mình bộ kỹ năng sống vững chắc, bạn sẽ thấy mình tạo ra được những thay đổi tích cực trong mọi khía cạnh:
- Thăng tiến trong sự nghiệp
Các nhà tuyển dụng ngày nay tìm kiếm những ứng viên có sự kết hợp hài hòa giữa kiến thức chuyên môn và các kỹ năng sống.
Áp dụng kỹ năng tư duy sáng tạo hay kỷ luật bản thân sẽ giúp bạn được đánh giá cao, mở ra nhiều cơ hội mới.
- Cuộc sống cân bằng và hạnh phúc
Khả năng quản lý cảm xúc và đối phó với áp lực giúp bạn duy trì một tinh thần lạc quan, tích cực.
Nhờ đó, bạn sẽ cảm thấy tự tin, độc lập và có một cuộc sống ý nghĩa hơn.
- Thích nghi nhanh chóng
Trong một thế giới luôn thay đổi, kỹ năng sống giúp bạn linh hoạt ứng phó, tạo ra những cơ hội mới và vượt qua mọi khó khăn một cách dễ dàng.
>>> XEM THÊM: KỸ NĂNG GIAO TIẾP LÀ GÌ? NHỮNG KỸ NĂNG CẦN CÓ CHO DÂN VĂN PHÒNG
Vậy là bạn đã cùng HBR Careers khám phá kỹ năng sống là gì, từ những khái niệm cơ bản đến cách rèn luyện hiệu quả. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ là kim chỉ nam giúp bạn tự tin làm chủ cuộc sống và gặt hái thành công.
