Bạn có biết rằng một câu hỏi thông minh có thể thay đổi cả cuộc trò chuyện? Kỹ năng đặt câu hỏi không chỉ giúp bạn giao tiếp hiệu quả hơn mà còn mở ra nhiều cơ hội học tập và công việc. Cùng HBR Careers khám phá cách rèn luyện kỹ năng này để tạo lợi thế cho bản thân.
1. Kỹ năng đặt câu hỏi là gì? Lợi ích của việc đặt câu hỏi thông minh
1.1 Kỹ năng đặt câu hỏi là gì?
Kỹ năng đặt câu hỏi là khả năng xây dựng và sắp xếp câu hỏi một cách logic, phù hợp với ngữ cảnh để thu thập thông tin, tìm hiểu quan điểm hoặc gợi mở hướng giải quyết vấn đề.
Trong học tập, công việc hay giao tiếp hàng ngày, kỹ năng này giúp bạn chủ động dẫn dắt cuộc trò chuyện, khai thác được thông tin cần thiết và thể hiện sự quan tâm đến người đối diện.
Một câu hỏi thông minh không chỉ mang lại câu trả lời, mà còn thể hiện tư duy, sự tinh tế và khả năng kết nối của người hỏi.
1.2 Lợi ích khi rèn luyện kỹ năng đặt câu hỏi thông minh
Một câu hỏi đúng lúc, đúng cách có thể tạo nên khác biệt lớn trong giao tiếp. Rèn luyện kỹ năng này mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong cuộc sống như:
- Thu thập thông tin chính xác
Những câu hỏi rõ ràng giúp bạn nhanh chóng nắm được dữ liệu cần thiết, tránh hiểu nhầm và tiết kiệm thời gian.
- Khám phá suy nghĩ và ý kiến của người khác
Câu hỏi mở hoặc thăm dò khéo léo giúp bạn hiểu rõ quan điểm đối phương, khuyến khích họ chia sẻ nhiều góc nhìn mới.
- Hiểu sâu vấn đề, tìm ra gốc rễ
Thay vì chỉ dừng ở bề mặt, kỹ năng đặt câu hỏi tốt giúp bạn đi sâu vào bản chất, phát hiện nguyên nhân cốt lõi để đưa ra giải pháp phù hợp.
- Xây dựng và duy trì mối quan hệ
Đặt câu hỏi đúng thời điểm cho thấy bạn biết lắng nghe và tôn trọng đối phương. Đây là nền tảng để tạo sự tin tưởng và gắn kết lâu dài.
- Tăng khả năng giải quyết vấn đề
Thông qua việc khai thác thông tin từ nhiều phía, bạn có thể đưa ra quyết định sáng suốt và xây dựng chiến lược hiệu quả hơn.
>>> XEM THÊM: KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ LÀ GÌ? 6 KỸ NĂNG LÀM CHỦ MỌI TÌNH HUỐNG
2. Các dạng câu hỏi phổ biến trong giao tiếp hiện đại
Trong giao tiếp hàng ngày hay trong môi trường làm việc, việc lựa chọn đúng dạng câu hỏi có thể giúp bạn khai thác thông tin hiệu quả, đồng thời tạo ra sự kết nối tốt hơn với đối phương. Dưới đây là 5 dạng câu hỏi được sử dụng nhiều nhất hiện nay:
2.1 Câu hỏi mở
Câu hỏi mở thường bắt đầu bằng các từ như “tại sao”, “như thế nào”, “bạn nghĩ gì về…”. Đây là dạng câu hỏi giúp người được hỏi thoải mái bày tỏ suy nghĩ, quan điểm và cảm xúc thay vì chỉ trả lời ngắn gọn “có” hoặc “không”.
Ví dụ:
- “Bạn mong đợi điều gì nhất trong công việc mới?”
- “Theo bạn, xu hướng marketing nào sẽ bùng nổ trong năm tới?”
Ưu điểm của câu hỏi mở là tạo ra cuộc trò chuyện sâu sắc, khuyến khích đối phương chia sẻ nhiều hơn, từ đó giúp bạn hiểu rõ họ hơn.
2.2 Câu hỏi đóng
Khác với câu hỏi mở, câu hỏi đóng chỉ cho phép trả lời trong phạm vi ngắn gọn, thường là “Có/Không” hoặc một lựa chọn cụ thể.
Ví dụ:
- “Bạn đã từng tham gia một khóa học kỹ năng mềm chưa?”
- “Bạn có sẵn sàng đi công tác xa không?”
Loại câu hỏi này phù hợp khi bạn muốn nhanh chóng xác định thông tin cụ thể, tuy nhiên cần sử dụng hợp lý để tránh làm cuộc trò chuyện trở nên khô khan, thiếu gắn kết.
2.3 Câu hỏi thăm dò
Câu hỏi thăm dò được dùng khi bạn muốn tìm hiểu chi tiết hơn hoặc làm sáng tỏ những thông tin chưa rõ. Chúng thường được áp dụng trong phỏng vấn, khảo sát hoặc nghiên cứu thị trường.
Ví dụ:
- “Bạn đánh giá thế nào về chính sách chăm sóc khách hàng hiện tại?”
- “Điều gì khiến bạn chọn sản phẩm của chúng tôi thay vì đối thủ?”
Đặc biệt, phương pháp “5 Whys – 5 lần hỏi tại sao” là cách thăm dò hiệu quả để đi đến gốc rễ vấn đề.
>>> XEM THÊM: 15+ KỸ NĂNG CHĂM SÓC KHÁCH HÀNG GIÚP GIỮ CHÂN KHÁCH HÀNG HIỆU QUẢ
2.4 Câu hỏi hình nón
Câu hỏi phễu bắt đầu bằng những câu hỏi khái quát, sau đó dần thu hẹp để khai thác thông tin cụ thể. Đây là dạng câu hỏi rất hữu ích khi muốn hiểu sâu về một vấn đề nhưng vẫn đảm bảo sự tự nhiên trong giao tiếp.
Ví dụ trong phỏng vấn:
- “Bạn có thể chia sẻ về trải nghiệm làm việc tại phòng Marketing trước đây không?”
- “Trong nhóm đó, bạn phụ trách mảng nào?”
- “Bạn đã sử dụng công cụ nào để quản lý chiến dịch?”
Nhờ cách đặt câu hỏi theo mô hình “phễu”, bạn dễ dàng dẫn dắt người trả lời đi sâu vào vấn đề mà vẫn giữ cho cuộc trò chuyện mạch lạc.
2.5 Câu hỏi tu từ
Khác với những dạng trên, câu hỏi tu từ không nhất thiết cần câu trả lời. Nó thường được sử dụng để nhấn mạnh quan điểm, tạo cảm xúc hoặc khiến người nghe phải suy nghĩ.
Ví dụ:
- “Ai lại không muốn có một công việc ổn định chứ?”
- “Nếu không bắt đầu từ hôm nay, thì bao giờ bạn mới dám thay đổi?”
Câu hỏi tu từ thường được dùng trong thuyết trình, quảng cáo hoặc giao tiếp truyền cảm hứng. Dù không yêu cầu phản hồi, nhưng chúng tạo hiệu ứng mạnh mẽ trong tâm trí người nghe.
Trong hành trình phát triển sự nghiệp, một môi trường làm việc vừa năng động vừa ưu tiên văn hóa học tập sẽ là bệ phóng hoàn hảo cho mỗi cá nhân. Đó cũng chính là giá trị cốt lõi mà HBR Careers mang lại cho nhân sự trẻ đầy tiềm năng.
- Văn hóa Learning Culture: được tài trợ tham gia các khóa đào tạo, workshop về quản trị, sales – marketing, nhân sự…
- Cơ hội làm việc trực tiếp với chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước như GS. Dave Ulrich, TS. Alok Bharadwaj, TS. Lê Thẩm Dương…
- Lộ trình phát triển rõ ràng: thách thức bản thân, trở thành leader trẻ, CEO start-up tương lai.
- Chính sách lương – thưởng minh bạch, tăng lương tối thiểu 2 lần/năm theo năng lực.
👉 KHÁM PHÁ NGAY CÁC VỊ TRÍ TUYỂN DỤNG HẤP DẪN TẠI HBR CAREERS
3. Nguyên tắc và cách rèn luyện kỹ năng đặt câu hỏi hiệu quả
Đặt câu hỏi thông minh không chỉ giúp bạn khai thác thông tin chính xác mà còn là chìa khóa để tạo dựng niềm tin và kết nối trong giao tiếp. Dưới đây là những nguyên tắc và cách rèn luyện cần nắm vững để nâng cao kỹ năng này:
3.1 Xác định rõ mục đích trước khi đặt câu hỏi
Trước khi đưa ra câu hỏi, bạn hãy tự hỏi bản thân rằng: Mình muốn biết điều gì từ đối phương?
- Nếu muốn thu thập thông tin, hãy hỏi chi tiết và đi thẳng vào nội dung cần khai thác.
- Nếu muốn giải quyết vấn đề, nên sử dụng dạng câu hỏi gợi mở để khuyến khích đối phương cùng đưa ra giải pháp.
- Nếu muốn tạo dựng mối quan hệ, hãy chọn câu hỏi mang tính trò chuyện, nhẹ nhàng để đối phương cảm thấy thoải mái.
3.2 Lựa chọn từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh
Một câu hỏi hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào cách bạn diễn đạt. Do đó, bạn cần lựa chọn từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh.
- Trong môi trường công việc, hãy sử dụng ngôn từ ngắn gọn, chuyên nghiệp.
- Trong giao tiếp đời thường, bạn có thể chọn ngôn từ tự nhiên, gần gũi để tạo sự thân mật.
- Tránh dùng thuật ngữ quá chuyên môn khi nói chuyện với người không am hiểu lĩnh vực, bởi điều đó dễ gây khó hiểu hoặc tạo khoảng cách.
3.3 Luôn lắng nghe nhiều hơn nói
Kỹ năng lắng nghe là nền tảng để đặt được những câu hỏi sâu sắc. Khi chăm chú lắng nghe, bạn sẽ:
- Hiểu rõ vấn đề đối phương đang chia sẻ.
- Phát hiện những chi tiết cần được khai thác thêm.
- Tạo cảm giác được tôn trọng cho người đối diện.
Ngược lại, nếu bạn chỉ chăm chăm đặt câu hỏi mà không thực sự lắng nghe, cuộc trò chuyện sẽ trở nên một chiều và thiếu hiệu quả.
3.4 Giữ thái độ cởi mở và kiên nhẫn
Một câu hỏi thông minh chỉ phát huy tác dụng khi bạn biết kiên nhẫn chờ đợi câu trả lời. Không phải lúc nào đối phương cũng có thể trả lời ngay lập tức hoặc đầy đủ. Hãy để họ có thời gian suy nghĩ, đồng thời thể hiện thái độ tôn trọng và sẵn sàng lắng nghe.
Ngoài ra, tránh những câu hỏi mang tính chất ép buộc, phán xét. Điều này chỉ khiến người đối diện trở nên phòng thủ và khó chia sẻ thông tin thực sự.
3.5 Rèn luyện sự tự tin và đa dạng cách hỏi
Nhiều người ngại đặt câu hỏi vì sợ bị đánh giá là thiếu hiểu biết. Trên thực tế, câu hỏi ngây ngô đôi khi lại khơi gợi góc nhìn mới mẻ. Hãy tự tin với thắc mắc của mình và đừng ngần ngại kết hợp nhiều dạng câu hỏi: mở, đóng, thăm dò hay tu từ tùy tình huống.
Cách luyện tập đơn giản: mỗi ngày, hãy thử đặt câu hỏi trong các tình huống giao tiếp nhỏ – từ hỏi đồng nghiệp, bạn bè cho đến tham gia các cuộc thảo luận. Càng rèn luyện nhiều, bạn càng nhanh chóng cải thiện khả năng ứng biến và sáng tạo trong giao tiếp.
>>> XEM THÊM: KỸ NĂNG SỐNG LÀ GÌ? 12 KỸ NĂNG VÀNG GIÚP BẠN THÀNH CÔNG
4. Ứng dụng kỹ năng đặt câu hỏi trong thực tế
Kỹ năng đặt câu hỏi không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn là công cụ hữu ích trong nhiều tình huống giao tiếp hằng ngày. Khi biết cách vận dụng đúng chỗ, bạn sẽ vừa tạo được thiện cảm, vừa đạt hiệu quả công việc cao hơn.
4.1 Trong giao tiếp hằng ngày
Những câu hỏi mở và gợi ý chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm xúc, suy nghĩ của người đối diện.
- Thay vì hỏi “Hôm nay ổn không?”, hãy thử “Điều gì khiến bạn cảm thấy vui nhất hôm nay?”.
- Cách đặt câu hỏi này giúp cuộc trò chuyện trở nên sâu sắc và mang tính kết nối hơn.
4.2 Trong môi trường học tập
Đặt câu hỏi thông minh giúp bạn tiếp thu kiến thức chủ động hơn.
- Trong lớp học, thay vì hỏi “Cái này là gì?”, hãy thử “Cái này có thể ứng dụng như thế nào trong thực tế?”.
- Kiểu câu hỏi này không chỉ giúp bạn hiểu kiến thức sâu hơn mà còn khiến thầy cô, bạn bè đánh giá cao tinh thần học hỏi.
4.3 Trong công việc và họp nhóm
Ở nơi làm việc, kỹ năng đặt câu hỏi giúp làm rõ vấn đề, tránh sai sót và khuyến khích sáng tạo.
- Khi nhận nhiệm vụ, hãy hỏi: “Mục tiêu quan trọng nhất của dự án này là gì?” thay vì chỉ gật đầu cho xong.
- Trong họp nhóm, bạn có thể dùng câu hỏi thăm dò như: “Anh/chị nghĩ giải pháp nào tối ưu nhất cho tình huống này?”.
4.4 Trong phỏng vấn tuyển dụng
Ứng viên biết cách đặt câu hỏi luôn ghi điểm trong mắt nhà tuyển dụng. Sau khi trả lời phỏng vấn, bạn có thể hỏi: “Anh/chị kỳ vọng nhân sự mới sẽ mang lại giá trị gì trong 3 tháng đầu tiên?”.
Câu hỏi này thể hiện sự chủ động, quan tâm và tinh thần cầu thị, điều mà nhà tuyển dụng đánh giá rất cao.
4.5 Trong bán hàng và chăm sóc khách hàng
Một nhân viên bán hàng thành công là người biết khai thác nhu cầu ẩn của khách hàng thông qua câu hỏi.
Thay vì hỏi “Anh/chị có muốn mua sản phẩm này không?”, hãy thử “Anh/chị đang gặp khó khăn gì khi sử dụng sản phẩm hiện tại?”.
Câu hỏi hướng vào vấn đề thực tế sẽ giúp bạn đưa ra giải pháp phù hợp, từ đó tăng khả năng chốt đơn.
>>> XEM THÊM: PHÂN BIỆT KỸ NĂNG CỨNG VÀ KỸ NĂNG MỀM? TOP 12 KỸ NĂNG CẦN THIẾT?
5. Mẹo thực hành hàng ngày để nâng cao kỹ năng đặt câu hỏi
Để kỹ năng đặt câu hỏi ngày càng tiến bộ, bạn không cần những bước phức tạp. Chỉ cần duy trì một số thói quen nhỏ trong giao tiếp hàng ngày, bạn sẽ thấy sự thay đổi rõ rệt:
- Dành thời gian lắng nghe trước khi hỏi: Hiểu hết câu chuyện rồi mới đặt câu hỏi, giúp bạn đi đúng trọng tâm.
- Ghi chú và tự đánh giá: Sau mỗi cuộc trò chuyện, ghi lại những câu hỏi đã dùng để rút kinh nghiệm.
- Ưu tiên câu hỏi mở: Thay vì “có/không”, hãy hỏi “vì sao” hoặc “bạn nghĩ gì”.
- Thử kỹ thuật 5 lần “Tại sao”: Đào sâu nguyên nhân gốc rễ của một vấn đề để hiểu toàn diện hơn.
- Quan sát người giỏi đặt câu hỏi: Học cách lựa chọn từ ngữ, ngữ điệu và thời điểm từ thầy cô, đồng nghiệp hay diễn giả.
>>> XEM THÊM: KỸ NĂNG GIAO TIẾP LÀ GÌ? NHỮNG KỸ NĂNG CẦN CÓ CHO DÂN VĂN PHÒNG
Sở hữu kỹ năng đặt câu hỏi thông minh chính là chìa khóa giúp bạn giao tiếp hiệu quả, thấu hiểu người khác và tạo ra giá trị trong mọi tình huống. HBR Careers hy vọng bài viết này sẽ tiếp thêm cho bạn động lực rèn luyện mỗi ngày để tự tin hơn trên hành trình phát triển bản thân.
